มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ได้กำหนดนโยบายนำมหาวิทยาลัยมุ่งสู่ความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutral University) ภายในปี ค.ศ. 2032 โดยกำหนดเป็น 1 ในนโยบายแผน 13 ของมหาวิทยาลัย ซึ่งมุ่งสร้างต้นแบบการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ผลักดันนโยบายการใช้พลังงานทดแทน การอนุรักษ์พลังงานและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ โดยการปฏิบัติเพื่อนำไปสู่ Carbon Neutral University นั้น จะดำเนินการตามหลัก 5 THEMEs ภายใต้ Agenda 2 ของแผนยุทธศาสตร์ ตามแผนพัฒนาการศึกษา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566 – 2570) 

การบริหารฟุตพริ้นท์องค์กร (Organization GHG Management)
- จัดทำและประเมิน CFO (Carbon Footprint for Organization) ขององค์กร
- การประเมินและขอรับรองตามมาตรฐาน
- การจัดทำแผนและเป้าหมายการจัดการก๊าซเรือนกระจก
- การจัดทำแผนและเป้าหมายการจัดการก๊าซเรือนกระจก
มาตรการการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (Mitigation)
- การลดที่แหล่งกำเนิด
- การลดที่แหล่งกำเนิดเคลื่อนที่
- การปรับปรุงประสิทธิภาพการใช้พลังงาน
- การลดก๊าซเรือนกระจก จากการกำจัดของเสีย
การชดเชยและกักเก็บคาร์บอน (Carbon Offset & Sinks)
- จัดหาคาร์บอนเครดิตเพื่อการ Offset
- จัดหาคาร์บอนซิงค์ ปลูกป่า
การปรับตัวและความพร้อมต่อการรับมือ (Adaptation and Resilience)
- การจัดการน้ำและทรัพยากรธรรมชาติ
- การสร้างความหลากหลายทางชีวภาพ
- การจัดการสิ่งแวดล้อม
การอบรมหลักสูตร วิจัย และความร่วมมือภายนอก (Education, Research and Outreaches)
- โครงการเพิ่มจำนวนทวีคูณ บุคลากรคาร์บอน
- ศูนย์กลางและฝึกอบรมด้านคาร์บอน
- การสื่อสาร รณรงค์ ประชาสัมพันธ์

เป้าหมายในการลดปริมาณการปล่อยคาร์บอน เพื่อมุ่งสู่ Carbon Neutral University

ตัวอย่างการปฏิบัติเพื่อดำเนินไปสู่เป้าหมาย Carbon Neutral University

- การติดตั้งโซลาร์เซลล์บนหลังคาและอาคารต่างๆ ของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ (Solar Rooftop) รวมถึงระบบผลิตพลังงานความร้อน Solar Collector ณ หอพักนักศึกษา สามารถลดค่าไฟฟ้า และลดการปล่อยคาร์บอน รวมกว่า 8,000 tCO2e/ปี

- กิจกรรมนักศึกษาที่จัดขึ้นโดยคำนึงถึงความรับผิดชอบต่อสังคม มีการรณรงค์ในการจัดการขยะอย่างครบวงจร มีการแยกชนิดของถังขยะ เพื่อง่ายต่อการจัดการ เช่น กิจกรรมรับน้องขึ้นดอยประจำปี 2566, ขบวนแห่กระทงใหญ่ “โคมคำ สุวรรณหงส์” และกิจกรรมนักศึกษาอื่นๆ ที่จัดขึ้น

           

- “รถม่วง” รถขนส่งมวลชน EV ไฟฟ้า ที่วิ่งภายในมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เพื่อลดมลพิษในอากาศ และลดความคับคั่งของการจราจรภายในมหาวิทยาลัยเชียงใหม่

- เปลี่ยนอุปกรณ์ไฟฟ้าให้เป็นแบบประหยัดพลังงาน เช่น เปลี่ยนหลอดไฟเป็น LED หรือหมั่นทำความสะอาดอุปกรณ์เพื่อให้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ เช่น ล้างเครื่องปรับอากาศ

- พัฒนาและเพิ่มพื้นที่สีเขียวภายในพื้นที่ของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ทุกวิทยาเขต ช่วยให้เกิดความร่มรื่นแก่นักศึกษา บุคลากร นักท่องเที่ยว และประชาชนทั่วไปที่เข้ามาในพื้นที่ของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ อีกทั้งเป็นการส่งเสริมการมีสุขภาพที่ดี เป็นที่พักผ่อนหย่อนใจ ออกกำลังกายไปอีกทางหนึ่งด้วย

รางวัลระดับประเทศด้านลดก๊าซเรือนกระจก

จากการดำเนินงานที่ผ่านมาของส่วนงานภายในมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ โดยเฉพาะสถาบันวิจัยและพัฒนาพลังงานนครพิงค์ มช. (ERDI-CMUI) ทำให้มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้รับการรับรองในการเป็นองค์กรผู้นำด้านก๊าซเรือนกระจก Climate Action Leading Organization จากเครือข่าย Thailand Carbon Neutral Network โดยองค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (องค์การมหาชน) รวมถึงรางวัล Thailand Energy Award 2023 ระดับดีเด่น จากกระทรวงพลังงาน ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ กับ บริษัท ซีพีพี จำกัด และ บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) จัดตั้งศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยีและต้นแบบระบบผลิตก๊าซไบโอมีเทนอัด ขนาด 6 ตันต่อวัน โดยมหาวิทยาลัยเชียงใหม่จะทำหน้าที่เป็นผู้ออกแบบระบบผลิตก๊าซไบโอมีเทนอัดโดยใช้เทคโนโลยีของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ซึ่งสามารถปรับปรุงคุณภาพก๊าซชีวภาพให้เป็นก๊าซไบโอมีเทนอัด (CBG) ที่มีคุณสมบัติเทียบเท่าก๊าซ NGV

Source:

มช. มุ่งสู่ความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutral University) ภายในปี 2032 พร้อมดึงเทคโนโลยีสมัยใหม่ร่วมจัดการเมืองอัจฉริยะ CMU Smart City ตอกย้ำการดำเนินงานอย่างรับผิดชอบต่อสังคมอย่างยั่งยืน

CMU Pathway to Carbon Neutrality

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่รับมอบโล่ประกาศเกียรติคุณองค์กรผู้นำด้านการจัดการก๊าซเรือนกระจก (CALO)

ศูนย์บริหารจัดการชีวมวลครบวงจรฯ ลดขยะให้เหลือศูนย์ - เพิ่มมูลค่าเป็นพลังงาน (CMU SDGs)

โครงการของ ERDI เพื่อมุ่งสู่ Carbon Neutrality University

สามารถอ่านเรื่องราวของศูนย์บริหารจัดการชีวมวลแบบครบวงจร ได้ในบทความนี้ 
ศูนย์บริหารจัดการชีวมวลครบวงจรฯ ลดขยะให้เหลือศูนย์ - เพิ่มมูลค่าเป็นพลังงาน

ตัวอย่างหน่วยงานที่เข้ามาศึกษาดูงานในช่วงปี พ.ศ. 2566

หน่วยงานท้องถิ่น

หน่วยงานเอกชน

หน่วยงานรัฐ/องค์กร

รายงานประจำปี 2566 สถาบันพลังงานนครพิงค์ มช. (ERDI-CMU)

ศูนย์บริหารจัดการชีวมวลแบบครบวงจร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

กลุ่มจิตอาสา รักษ์ดี เชียงใหม่ ศึกษาดูงาน การเปลี่ยนขยะเป็นพลังงาน เพื่อลดภาวะโลกร้อน (18 ต.ค. 66)

โครงการ Sustainable solid WASte management and Policies (SWAP)เยี่ยมชมศึกษาดูงาน ณ ศูนย์บริหารจัดการชีวมวลแบบครบวงจร ม.เชียงใหม่ (23 มิ.ย. 66)

คณะครูและนักเรียน รร.ยุพราช วิทยาลัย ศึกษาดูงาน การผลิตพลังงานก๊าซชีวภาพจากขยะ สร้างพลังงานทดแทนและ ลดภาวะโลกร้อนได้อย่างยั่งยืน (7 ธ.ค. 66)

บริษัท เป๊ปซี่-โคล่า (ไทย) เทรดดิ้ง จำกัด เยี่ยมชมระบบบริหารจัดการชีวมวลครบวงจร (30 พ.ค. 66)

บ.เดอะนาม เรียลเอสเตท Away Chiangmai ศึกษาดูงาน Biogas Power ptant เพื่อส่งเสริมการผลิตพลังงงานทดแทนที่สะอาดและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม (11 ต.ค. 66)

บริษัท เอสซีจีซิเมนต์ ศึกษาดูงาน ระบบ Biogas เพื่อนำไปใช้ในการย่อยสลายขยะมูลฝอย ในจังหวัดสระบุรี ในโครงการ Saraburi Sandbox (10 พ.ย. 66)

องค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO) เดินทางมาศึกษาดูงาน การบริหารจัดการ Biogas Power plant ด้านปศุสัตว์อย่างยั่งยืน (1 พ.ย. 66)

สถาบันพลังงาน มช.ให้การต้อนรับคณะดูงานจากเทศบาลนครปฐม เยี่ยมชมศึกษาดูงาน เรื่องการบริหารจัดการขยะมูลฝอยอย่างมีประสิทธิภาพ (6 ก.ค. 66)

สวทช. เดินทางมาศึกษาดูงาน การผลิตไฮโดรเจนจากก๊าซชีวภาพ สร้างพลังงานทดแทนได้อย่างยั่งยืน (13 ธ.ค. 66)

ตัวอย่างกิจกรรมที่จัดขึ้นในปี พ.ศ. 2566 เช่น

จิตอาสาและบำเพ็ญประโยชน์ "5 ชาย อาสาเพาะกล้าลดฝุ่น" นักศึกษาหอ 5 ชาย มช. ณ แปลงฟื้นฟูป่า บ้านปงไคร้ ต.โป่งแยง อ.แม่ริม จ.เชียงใหม่ เมื่อวันที่ 8 กรกฎาคม 2566

นักศึกษาหอพักนักศึกษาชาย อาคาร 5 มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ จำนวน 46 คน ร่วมกิจกรรมจิตอาสาและบำเพ็ญประโยชน์ "5 ชาย อาสาเพาะกล้าลดฝุ่น" ณ แปลงฟื้นฟูป่า บ้านปงไคร้ ต.โป่งแยง อ.แม่ริม จ.เชียงใหม่ เมื่อวันที่ 8 กรกฎาคม 2566 โดยมีบุคลากรจากศูนย์ธรรมชาติวิทยาดอยสุเทพเฉลิมพระเกียรติฯ และหน่วยวิจัยการฟื้นฟูป่า (FORRU) เป็นวิทยากรและดูแลการจัดกิจกรรมในครั้งนี้ นักศึกษาได้เรียนรู้เกี่ยวกับการฟื้นฟูป่าด้วยวิธีพรรณไม้โครงสร้าง และลงมือปฏิบัติทำกิจกรรมกำจัดวัชพืชและใส่ปุ๋ย ต้นกล้า 1,500 ต้น ซึ่งเป็นการดูแลต้นกล้าหลังปลูกเพื่อให้ต้นกล้าเจริญเติบโตได้อย่างเต็มที่

อาสาสมัครเข้าร่วมกิจกรรม "ดูแลเรือนเพาะชำกล้าไม้ท้องถิ่น ครั้งที่ 1"  ดูแลต้นกล้า และเดินป่าสัมผัสธรรมชาติน้ำตกห้วยแก้ว

อาสาสมัครร่วมปลูกป่าในกิจกรรมฟื้นฟูป่าม่อนแจ่ม พื้นที่ 10 ไร่ ต้นกล้า 2,260 ต้น

โครงการปลูกต้นไม้แนวกันชนรอบพื้นที่ดอยสุเทพเพื่อเพิ่มการกักเก็บคาร์บอน ในพื้นที่ ต.บ้านปง อ.หางดง จ.เชียงใหม่

โครงการ "วิ่งเพื่อลมหายใจเชียงใหม่ปีที่ 1" ได้นำรายได้ส่วนหนึ่งมาสนับสนุน "โครงการปลูกต้นไม้แนวกันชนรอบพื้นที่ดอยสุเทพเพื่อเพิ่มการกักเก็บคาร์บอน" ซึ่งดำเนินการโดยสภาลมหายใจเชียงใหม่ร่วมกับภาคีหลายส่วน อาทิ สิงห์อาสา มหาวิทยาลัยแม่โจ้ หน่วยวิจัยการฟื้นฟูป่า (FORRU) มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และชุมชนในพื้นที่เป้าหมาย

โครงการได้ดำเนินการปลูกต้นไม้ในพื้นที่ 5 หมู่บ้านของตำบลบ้านปง อำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่ รวมกว่า 1,400 ต้น โดยเน้นพันธุ์ไม้ที่เป็นประโยชน์ต่อชุมชนและระบบนิเวศ เช่น มะค่าโมง สัก มะขามป้อม มะไฟ มะเกี๋ยง และหว้า การปลูกต้นไม้นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างแนวกันชนระหว่างพื้นที่ทำกินกับป่า เพิ่มพื้นที่กักเก็บคาร์บอน และพัฒนาเครือข่ายดูแลไฟป่าในพื้นที่

ผลการดำเนินงานในปี 2565 พบว่าต้นไม้มีอัตราการรอดชีวิต 67% โดยในปี 2566 ได้มีการปลูกซ่อมแซมและขยายพื้นที่ปลูกไปยังหมู่บ้านอื่นๆ โครงการนี้ยังส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนในการดูแลรักษาป่า โดยสนับสนุนงบประมาณให้ชุมชนจัดการดูแลต้นไม้ ซึ่งเป็นการสร้างรายได้ให้กับคนในชุมชนอีกทางหนึ่ง

นอกจากนี้ โครงการยังมุ่งเน้นการสร้างเครือข่ายเชิงพื้นที่ที่เข้มแข็ง โดยการรวมตัวของหลายภาคส่วน ทั้งคณะกรรมการระดับหมู่บ้าน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ภาคเอกชน และหน่วยงานรัฐ เพื่อร่วมกันปกป้องและดูแลผืนป่าอย่างมีประสิทธิภาพ โดยใช้กระบวนการฟื้นฟูป่าแบบมีส่วนร่วมเป็นเครื่องมือสำคัญในการสร้างแรงจูงใจให้ชุมชนลุกขึ้นมาดูแลจัดการผืนป่า ป้องกันไฟป่า และสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจในระยะยาว

SDGs 15 : Life on Land ปกป้อง ฟื้นฟู และสนับสนุนการใช้ระบบนิเวศบนบกอย่างยั่งยืน และการจัดการป่าไม้อย่างยั่งยืน

ในยุคที่ปัญหามลพิษทางอากาศและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศกลายเป็นหัวข้อที่ทุกคนให้ความสนใจ การแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อมไม่ได้เป็นแค่หน้าที่ขององค์กรใดองค์กรหนึ่งเท่านั้น แต่เป็นความรับผิดชอบร่วมกันของทั้งภาครัฐ เอกชน และประชาชน การประชุมและการร่วมมือกันเพื่อวางแผนและจัดทำมาตรการที่ยั่งยืนจึงกลายเป็นเรื่องสำคัญอย่างยิ่ง ซึ่งในวันนี้หลายฝ่ายได้มาร่วมกันเพื่อสร้างความเปลี่ยนแปลงที่มีผลต่ออนาคตของเราและสิ่งแวดล้อม

การประชุมระดับชาติว่าด้วยมลพิษทางอากาศ PM2.5 ครั้งที่ 1

การประชุมระดับชาติที่จัดขึ้นโดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับหน่วยงานต่าง ๆ ได้แก่ สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) ศูนย์วิชาการเพื่อขับเคลื่อนการป้องกันและแก้ไขปัญหามลพิษทางอากาศ (ศวอ.) มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และมูลนิธิเพื่อชมหายใจเชียงใหม่ มีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้างบทสนทนาที่เปิดกว้างและหาข้อสรุปที่สามารถนำไปปฏิบัติได้จริงในการแก้ไขปัญหามลพิษทางอากาศ PM2.5 ภายใต้หัวข้อ “อากาศสะอาด: ความรับผิดชอบร่วมของรัฐ เอกชน และประชาสังคม” งานนี้เป็นที่รวมตัวของผู้เชี่ยวชาญ นักวิชาการ และตัวแทนจากภาคส่วนต่าง ๆ เพื่อร่วมกันหานโยบายและมาตรการจัดการมลพิษทางอากาศในหลากหลายมิติ ตั้งแต่การจัดการสุขภาพ การควบคุมการเผาไหม้ในพื้นที่ทางการเกษตร ไปจนถึงการลดมลพิษจากอุตสาหกรรมและฝุ่นควันข้ามแดน

การลงนามบันทึกความเข้าใจเพื่อแก้ปัญหามลพิษทางอากาศระหว่างกรมอุตุนิยมวิทยาและมหาวิทยาลัยเชียงใหม่

การร่วมมือระหว่างกรมอุตุนิยมวิทยาและมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ผ่านการลงนามบันทึกความเข้าใจ เป็นอีกหนึ่งความพยายามสำคัญในการแก้ไขปัญหามลพิษทางอากาศอย่างยั่งยืน โดยทั้งสององค์กรเห็นพ้องต้องกันถึงความจำเป็นในการใช้ข้อมูลด้านอุตุนิยมวิทยาร่วมกับฐานข้อมูลมลพิษอากาศที่มีอยู่ เพื่อวิเคราะห์การแพร่กระจายของมลพิษและพัฒนาแนวทางการแก้ไขที่มีประสิทธิภาพ การทำงานร่วมกันนี้ยังมุ่งเน้นไปที่การใช้เทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อการวางแผนและพัฒนาแนวทางการแก้ไขปัญหามลพิษที่มีผลต่อสังคมและสิ่งแวดล้อมโดยรวม

การประชุมคณะทำงานด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศระดับจังหวัด

นอกจากความร่วมมือในระดับชาติแล้ว จังหวัดเชียงใหม่ยังเดินหน้าสร้างการเปลี่ยนแปลงผ่านการประชุมคณะทำงานด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศระดับจังหวัด ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาแผนงานและมาตรการต่าง ๆ เพื่อลดผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและการจัดทำแผนปฏิบัติการ Net Zero Emission การมีส่วนร่วมของหน่วยงานวิจัยเพื่อการจัดการพลังงานและเศรษฐนิเวศ (3E) ในการให้คำปรึกษาและสนับสนุนแผนงานด้านนี้ช่วยเสริมสร้างความเข้มแข็งในกระบวนการวางแผนและดำเนินการเพื่อลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในระดับท้องถิ่น

SDGs 13 การปฏิบัติการอย่างเร่งด่วนเพื่อต่อสู้กับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และผลกระทบที่เกิดขึ้น

การร่วมมือกันครั้งนี้เป็นการรวมพลังจากหลากหลายภาคส่วนเพื่อสร้างความเปลี่ยนแปลงในระดับโครงสร้างที่แท้จริง การแก้ไขปัญหาสภาพภูมิอากาศและมลพิษทางอากาศไม่ใช่เรื่องง่าย แต่ด้วยความตั้งใจและความร่วมมืออย่างจริงจังของทุกฝ่าย เราสามารถสร้างอนาคตที่ดีกว่าและยั่งยืนให้กับสังคมและสิ่งแวดล้อมได้ สิ่งสำคัญคือการไม่หยุดที่แค่การประชุมและการลงนาม แต่ยังต้องนำข้อสรุปและแผนการที่ได้ไปสู่การปฏิบัติอย่างเป็นรูปธรรม และมุ่งสู่การพัฒนาแนวทางที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เพื่อให้โลกของเราและคนรุ่นต่อไปได้มีโอกาสอาศัยในสิ่งแวดล้อมที่ดีและยั่งยืน

Source:

ประชุมระดับชาติ PM2.5 ครั้งที่ 1 ณ จ.เชียงใหม่

ประชุมคณะทำงานด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศระดับจังหวัด ครั้งที่ 5/2566 จ.เชียงใหม่